Dün CERN’de yapılan deneyle eş zamanlı depremler arasında ilişki konuşuluyor. Başta biraz ‘dudak büküldü’ ama, akşam tüm TV kanalları aynı bakışı hissettirdiler. CERN ise, ‘deneyde sinek kanadının çıkardığı kadar enerji çıktı’ dedi. Güzel! Biz de ‘kelebek etkisi’ni anımsatalım
Çarşamba günü başlayan ve kayıp parçacığı bulma amacını taşıyan CERN deneyini tüm dünya merakle izledi. Bu deney sırasında ve takiben dünyanın “bazı” bölgelerinde güçlü depremler meydana geldi.
İyibilgi, deprem ve deney arasında sebep-sonuç ilişkisi kurmadı ama eş zamanı manidar bularak okuruna yansıttı. İlk büyük deprem İran’da olduğundan, coğrafyanın stratejik özelliklerini de okurlarımıza yansıttık.
Doğal olarak biraz dukak bükülen bu haberlerden sonra dünyanın başka “bazı” yerlerinde de depremler meydana geldi. Bu depremlerin hemen hepsi 5’in üzerindeydi ve bazıları 7 şiddetini de aştı. Yine genel olarak depremlerin coğrafi koordinatlarının stratejik pozisyonları da ayrıca incelenebilir!
Hal böyle olunca dün akşam ekranlara gelen TV haberlerinin tamamı bu olası ilintiyi hissettirerek kamuoyuna ulaştırdı. Bu işin Türkiye’deki tarafı. Aynı “hissiyat” Avrupa ve ABD’de de oluştuğundan, CERN yetkililerine bu durum soruldu.
CERN, “yaptıkları deneyin depremlere neden olamayacağını, deney sırasında ortaya çıkan enerjinin ancak sinek kanadının çıkardığı kadar olduğunu” belirttiler. Kuşkusuz bu bilimsel bir bakış açısı ve bilim konuştuğu zaman geriye pek az söylenecek şey kalıyor.
Fakat sinek kanadının enerjisi kadar bilinen bir başka fenomen olduğunu da biliyoruz. Buna “Kelebek etkisi” deniyor. Kelebek etkisi, bu isimle çekilen film-ki konusu asıl anlamına uygundu-bir kenara bıraıkıldığında aslında bir “matematik” terimi.
Anlamı da şu; “Bir sistemin başlangıç verilerindeki ufak değişikliklerin, büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabilmesi.” Oldukça açık bir ifade. Peki niye bu isim verilmiş?
Bu isim; Edward N. Lorenz'in hava durumuyla verdiği örnekten geliyor: “Amazon Ormanları'nda bir kelebeğin kanat çırpması, Avrupa'da fırtına kopmasına sebep olabilir.”
BUGÜNKÜ DEPREMLER: (Sadece 5 şiddeti ve üzerindekiler)
]5.0 JAPANYA
5.2 IRAN
5.0 JAPONYA
5.4 JAPONYA
6.9 JAPONYA
6.6 ENDONEZYA
DÜNKÜ (Deney günü) DEPREMLER
5.8 ŞİLİ
6.6 ATLANTİK
6.1 İRAN
5.4 ENDONEZYA
5.2 TİBET-ÇİN
5.0 TİBET-ÇİN
5.1 TİBET-ÇİN